Werk en inkomen

Onze inwoners hebben voldoende middelen voor hun levensonderhoud en om te kunnen meedoen naar vermogen

We vinden het belangrijk dat onze inwoners in hun levensonderhoud kunnen voorzien en meedoen aan onze samenleving. De meeste inwoners werken en redden zich goed. Sommige hebben de hulp nodig van de gemeente om te voorkomen dat werkloosheid of armoede leiden tot zorgen over inkomen, schulden en sociale uitsluiting. We willen dat de kinderen in gezinnen met (dreigende) armoede veilig opgroeien, gelijke kansen krijgen en op tijd gezien worden, bijvoorbeeld in het onderwijs. Mensen die lange tijd geldzorgen hebben, kampen met  chronische stress, gezondheidsproblemen en dus minder denk- en doevermogen. Dan wordt meedoen aan de samenleving en het oplossen van problemen nog moeilijker. Informatie en hulp moeten daarom makkelijk toegankelijk zijn. Een vraag om hulp vereist een integraal plan op maat. Het bestrijden van armoede en schulden maakt de inzet op de andere opgaven van deze agenda effectiever.

Trends en ontwikkelingen

Energiearmoede
Vanwege de sterk gestegen energieprijzen neemt het risico op energiearmoede toe. Risicogroepen zijn inwoners met een laag inkomen en een hoge energierekening en/of een minder goed geïsoleerd huis. Het Rijk stelt middelen beschikbaar aan gemeenten om energiearmoede te bestrijden.

De toegenomen inflatie met mogelijk gevolgen voor de minimaregelingen
Door de toegenomen inflatie en stijgende energieprijzen daalt de koopkracht. Het risico op financiële problemen neemt daarmee toe. Een gevolg kan zijn dat inwoners die voorheen konden rondkomen, nu moeite hebben om de rekeningen te betalen. Naar verwachting wordt er daardoor een groter beroep gedaan op minimaregelingen en bijvoorbeeld de Voedselbanken.

Vroegsignalering
Nog steeds sluiten nieuwe partners zich aan bij de vroegsignalering. Dit geeft een groter bereik en betekent automatisch een stijging in het aantal signalen. Door de sterk stijgende energieprijzen en de inflatie is de verwachting dat het aantal signalen gaat toenemen. De vroegsignalering is dus een nog belangrijker instrument geworden om in een zo vroeg mogelijk stadium inwoners te bereiken die te maken hebben met (dreigende) schuldenproblematiek.

Werk en inkomen
Wij vinden het belangrijk dat al onze inwoners voldoende middelen hebben om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien en te kunnen meedoen naar vermogen. Samen met Provalu en de ISD Bollenstreek geven wij invulling aan onze taak op het gebied van participatie, werk en inkomen. Als een inwoner (tijdelijk) geen werk heeft of niet kan voorzien in het eigen levensonderhoud, kan ISD Bollenstreek een uitkering toekennen. ISD zorgt vervolgens voor bemiddeling, begeleiding en/of activering. Zodra er werkvermogen in beeld komt, volgt overdracht aan Provalu. Provalu zorgt voor verdere toeleiding, scholing, training en bemiddeling naar werk als dat zelfstandig niet lukt. Wij werken hierbij nauw samen met het Werkgeversservicepunt Holland Rijnland. Holland Rijnland is de arbeidsregio waarvan Lisse deel uitmaakt.

Provalu bestaat sinds september 2021 en is ontstaan uit een fusie tussen de Maregroep en het Service Punt Werk. Zij hebben hun krachten gebundeld om onze inwoners nog beter van dienst te kunnen zijn en te bemiddelen naar werk. Zoals verwacht heeft de fusie de nodige onrust met zich meegebracht, maar inmiddels is de rust wedergekeerd, krijgt de samenwerking vorm en wordt de beoogde efficiëntieslag gemaakt. Dit geeft ruimte aan ondernemerschap en creativiteit en maakt de transitie van een voormalig SW-bedrijf naar een eigentijds sociaal ontwikkelbedrijf mogelijk.   

Wet sociale werkvoorziening
Bij de invoering van de Participatiewet in 2015 is de instroom in de Wsw gestopt. Dit betekent dat de huidige Wsw-populatie zal uitbloeien en nieuwe doelgroepen zich aanmelden. Inmiddels is duidelijk dat de uitstroom uit de Wsw sneller verloopt dan verwacht. Dit komt onder andere door de verhoogde pensioenleeftijd, waaraan veel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt niet  kunnen voldoen en de (mede hierdoor) hoge uitstroom in de WIA. Deze trend heeft zich ingezet en 2021 en zal zich voortzetten in 2022 en 2023. Dit heeft op termijn uiteraard ook gevolgen voor de subsidiëring/financiering vanuit het Rijk. Daarom zetten we samen met onze uitvoeringsorganisatie Provalu (GR KDB) in op andere soorten van dienstverlening voor de veranderende doelgroep. De opgave is actief na te denken over nieuwe mogelijkheden voor het (terug)begeleiden (naar de arbeidsmarkt) van mensen met een arbeidsbeperking.

Nieuw beschut
Na het stoppen van nieuwe instroom in de Wsw is ‘Nieuw beschut’ een van de nieuwe regelingen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hier gaat het om de kwetsbaarste doelgroep. Inmiddels zien wij dat het animo voor beschutte werkplekken in onze regio hoger ligt dan het landelijk beeld weergeeft. Wij vinden het belangrijk ook deze groep mensen een plek te bieden in onze samenleving. Daarom zullen we ook in 2023 weer inzetten op het stimuleren van meer beschutte werkplekken. Dat heeft wel als gevolg dat we waarschijnlijk boven de taakstelling zullen eindigen. Als we deze ontwikkeling optellen bij het wegvallen van een bonusregeling van het Rijk op ‘Nieuw beschut’ (Rijk) en de invoering van de cao ‘Aan de Slag’, ontstaat er echter wel een financieringstekort waarnaar we kritisch moeten kijken. Temeer daar wij als gemeente de wettelijke taak hebben een inwoner met een beschut werkindicatie te voorzien van een beschutte werkplek en als dit niet mogelijk is, een vergelijkbaar alternatief te bieden. In de praktijk komt dit neer op arbeidsmatige dagbesteding (Wmo), maar de kosten voor deze trajecten zijn veelal hoger en voor de betreffende inwoner niet wenselijk.

Pro- en Vso-aansluiting op de arbeidsmarkt
Trend is de toenemende groep jongeren die via Pro/Vso-onderwijs het doelgroepenregister instroomt. Na afronding van hun studie komen deze jongeren automatisch terecht in het doelgroepenregister. Wij zetten er – in samenwerking met Provalu en Het Jongerenpunt – stevig op in om deze jongeren succesvol naar de arbeidsmarkt te begeleiden. Sommigen van hen zijn direct bemiddelbaar naar arbeid, anderen hebben wat meer aandacht nodig. Dit kan een vervolgopleiding in het regulier onderwijs zijn – waarvoor wij in samenwerking met MBO Rijnland een hybride leeromgeving hebben ontwikkeld – maar ook het volgen van stages en cursussen. Bij dit laatste spreken we over maatwerkoplossingen. Wij blijven investeren in de toekomst van onze jeugd.

Reguliere uitkering (bijstand) Participatiewet
Ondanks min of meer gelijkblijvende aantallen is er een duidelijk verandering waarneembaar bij de groep mensen met een uitkering via de Participatiewet. Het aanwezige arbeidspotentieel in deze groep neemt sterk af. Voorheen had 60% van de mensen een redelijk tot goed arbeidspotentieel en was 40% moeilijk bemiddelbaar, maar nu is deze verhouding aan het omkeren. We vergroten daarom onze focus op deze moeilijk te bemiddelen groep. Dit doen wij onder andere door in samenwerking met ISD Bollenstreek en Provalu diverse activerings- en werkfittrajecten aan te bieden.

Wijziging Wet gemeenschappelijke regelingen
Op 1 juli 2022 treedt de wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen in werking. Vanaf dat moment krijgen gemeenteraden meer mogelijkheden om hun kaderstellende en controlerende rol te versterken in de samenwerkingsverbanden waaraan zij deelnemen. We streven ernaar om deze veranderingen zo spoedig mogelijk te implementeren en binnen onze raad te beleggen.

De MAG ‘Leven Lang Meedoen’ noemt de volgende meerjarige ambities en acties:

Onze ambitie: wat willen we bereiken? Zoveel mogelijk inwoners zijn in staat in hun eigen inkomen te voorzien. Inwoners zonder betaald werk kunnen meedoen en ervaren een zinvolle bijdrage aan de samenleving. Het aantal inwoners dat leeft op of onder de armoedegrens neemt af, het besteedbaar inkomen wordt hoger. Het gebruik van minimaregelingen verbetert. Het aantal inwoners met problematische schulden neemt af. Inwoners met geldzorgen weten waar ze terecht kunnen voor hulp en hulp is toegankelijk en effectief. Financieel misbruik van kwetsbare inwoners neemt af. Inclusie: Kinderen kunnen meedoen, ook als het de ouders/opvoeders ontbreekt aan de middelen daarvoor. Wat gaan we doen? We bieden inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt kansen op participatie door werk of vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld met het project ‘Meedoen!’. We voeren acties uit de nota’s ‘Armoedebeleid’ en ‘Schulddienstverlening’ uit. Dit betekent onder meer dat we inzetten op vroegsignalering en preventie van schulden en op bewustwording. Met preventieve programma’s, de integrale toegang en voorzieningen bereiken we inwoners en gezinnen in (dreigende) armoede. We doen actief mee aan de Alliantie Financieel Misbruik. We bieden statushouders steun bij hun inburgeringstraject.

Hoe meten we of het lukt?

1. Er is een minimadashboard in ontwikkeling. Hierin wordt te zijner tijd een extra indicator opgenomen, namelijk: het gebruik van minimaregelingen als percentage van het totale aantal inwoners dat daarvoor in aanmerking komt. Dit wordt uitgesplitst naar regeling, waaronder ook het gebruik van het jeugd-, sport- en cultuurfonds.
2. Dit zijn voorlopige cijfers.

* Dit is een indicator die we volgens de ‘Regeling Beleidsindicatoren’ verplicht zijn om op te nemen in dit document.

[1] Dit zijn voorlopige cijfers.

Activiteiten in 2023

Doel/ambitie: zoveel mogelijk inwoners zijn in staat in hun eigen inkomen te voorzien.

Doel/ambitie: inwoners zonder betaald werk kunnen meedoen en ervaren een zinvolle bijdrage aan de samenleving.

Doel/ambitie: het gebruik van minimaregelingen verbetert.

Doel/ambitie: het aantal inwoners met problematische schulden neemt af.

Doel/ambitie: inwoners met geldzorgen weten waar ze terechtkunnen voor hulp; hulp is toegankelijk en effectief.

Doel/ambitie: financieel misbruik van kwetsbare inwoners neemt af.

Samenwerkingspartners