Paragraaf Financiering

Inleiding

De financieringsfunctie dient uitsluitend de publieke taak. Het beleid valt binnen de kaders van de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). Centraal in deze wet staan transparantie en risicobeheersing. Om inzicht te geven in de manier waarop de gemeente dit toepast en een beeld te geven van de stand van zaken, gaan we in deze paragraaf in op de ontwikkelingen rond de gemeentelijke financiering, het te voeren beleid op dit gebied en de risico’s die we daarbij lopen.  

Algemeen

De raad heeft in oktober 2014 de nota ‘Financiering’ vastgesteld. Deze nota vormt het kader voor beleid en uitvoering van de treasuryfunctie. Afhankelijk van de hoogte en de verwachte duur van een liquiditeitstekort of -overschot, wordt vermogen tijdelijk of langdurig aangetrokken of uitgezet. Uitgangspunt bij het aantrekken van vermogen is het optimaal benutten van de kasgeldlimiet en het aantrekken van zoveel mogelijk kort vermogen wordt aangetrokken. We benadrukken hier dat de treasuryfunctie uitsluitend de publieke taak dient en dat we een prudent beleid voeren binnen de kaders van de Wet fido.
Welke ontwikkelingen spelen er?
Rente ontwikkelingen/rentevisie
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft in maart 2016 de herfinancieringsrente verlaagd naar 0%. Naar verwachting wordt dit percentage vanaf augustus 2022 in kleine stappen weer verhoogd. Momenteel (augustus 2022) bedraagt de geldmarktrente voor aan te trekken driemaands kasgeldleningen 0,07%. Het tarief voor negatieve saldi op de rekening-courant (rood staan) is 2,85%. De vergoedingen bij het schatkistbankieren staan op 0%.
De kapitaalmarktrente voor aan te trekken leningen met looptijden van 5 en 10 jaar zonder renteherziening bedraagt momenteel respectievelijk 1,64% en 2,03%. Naar verwachting stijgen deze rentetarieven licht.
Gemeentelijke ontwikkelingen
In 2021 heeft Lisse een langlopende lening van € 7.500.000 aangetrokken.
Liquiditeitsprognoses
Wekelijks stellen we liquiditeitsprognoses voor de korte termijn op om tijdig in te spelen op schommelingen in de liquiditeit. Jaarlijks stellen we een à twee liquiditeitsprognoses op met een horizon van vier jaar.
Garantiestelling leningen en verstrekken van leningen
Op 1 juli 2021 is de beleidsregel ‘Leningen en garanties’ in werking getreden. Deze beleidsregel voorziet in een uniform proces en objectief beoordelingskader voor nieuwe leningen en garanties. Het beleid is om leningen of garanties uit hoofde van de publieke taak alleen te verstrekken aan partijen die de gemeenteraad heeft goedgekeurd. Daarbij winnen we vooraf informatie in over de financiële positie en de kredietwaardigheid van de betreffende partij. Is er een andere voorziening beschikbaar? Dan verstrekt de gemeente uitsluitend een aanvullende lening of garantie. Voor garantstelling gelden de voorwaarden uit de nota ‘Financiering’.
Risicobeheer
Het risicobeheer gaat over het beperken van financiële risico’s. In het financieringsstatuut zijn richtlijnen en limieten opgenomen, die de basis vormen voor alle transacties op dit gebied. Ons beleid is om voornamelijk gebruik te maken van veilige en inzichtelijke financiële instrumenten.

De Wet fido geeft normen voor het beperken van risico’s. De belangrijkste risicocategorie is het renterisico. Daarbij zijn de kasgeldlimiet en de renterisiconorm belangrijke richtlijnen om renterisico’s te beperken. De kasgeldlimiet heeft betrekking op leningen met een rentetypische looptijd tot een jaar. Het totaal van deze leningen mag niet meer bedragen dan 8,5 procent van de totale lasten op de begroting.
De renterisiconorm heeft betrekking op leningen met een rentetypische looptijd vanaf één jaar. De verplichte aflossingen en renteherzieningen op deze leningen mogen niet meer bedragen dan 20 procent van de totale lasten op de begroting. Het doel van deze normen is om het risico te beperken dat bij herfinanciering van de leningen een rentestijging leidt tot financiële problemen.
Kasgeldlimiet
De kasgeldlimiet is het wettelijke maximum aan leningen met een rentetypische looptijd korter dan een jaar. De kasgeldlimiet staat toe om in 2023 de financieringsbehoefte tot een bedrag van € 5,5 miljoen te dekken met kortlopende leningen. Zodra wij deze limiet voor een langere periode (meer dan een half jaar) dreigen te overschrijden, trekken wij een langlopende lening aan of vragen wij (onderbouwd) toestemming aan de provincie om gedurende een bepaalde periode de limiet te mogen overschrijden.

Renterisiconorm
De renterisiconorm bedraagt voor 2023 € 11,5 miljoen. De verwachting is dat we voor de komende jaren onder de renterisiconorm blijven.

Financieringsbehoefte
Per 1 januari 2023 houden we boekhoudkundig rekening met een financieringstekort van € 1,0 miljoen. (2022: € 2,1 miljoen). Dit is een uitkomst van de geprognosticeerde balans. Er is een meer gedetailleerde liquiditeitsprognose voor de lange termijn gemaakt op basis van verwachte inkomsten en uitgaven gedurende 2023 tot en met 2026.

Verstrekte leningen
Ons beleid is leningen en garanties alleen te verstrekken aan partijen die de gemeenteraad heeft goedgekeurd uit hoofde van de publieke taak. Wij gaan hier terughoudend mee om, waarbij garantieverlening de voorkeur heeft.

Rentemethodiek

De paragraaf ‘Financiering’ van de begroting en jaarrekening moet (volgens het BBV), naast de beleidsvoornemens en het gerealiseerde beleid voor het risicobeheer van de financieringsportefeuille, ook verplicht inzicht geven in:

• de rentelasten uit externe financiering;
• het renteresultaat;
• de wijze van rentetoerekening.

Met onderstaand overzicht en bijbehorende toelichting geven we invulling aan deze verplichting.

EMU-saldo en de Wet HOF
De Wet Houdbare Overheidsfinanciën (HOF) bevat een richtlijn over de tekortnorm voor de decentrale overheden. Dit houdt in dat aan de kasstroom van de lagere overheden gezamenlijk (het EMU-saldo, waarbij EMU staat voor Economische en Monetaire Unie) een maximum is gesteld. Dit is voor iedere gemeente vertaald in een zogenoemde referentiewaarde (fictief aandeel). Voor Lisse bedraagt deze waarde ± € 2,0 miljoen. Aan eventuele overschrijdingen zijn nog geen sancties verbonden.

Overzicht EMU-saldo
Sinds 2006 zijn gemeenten verplicht een raming van de eigen bijdrage aan het EMU-saldo op te nemen. Aanleiding hiervoor was de overschrijding van de norm van het EMU-tekort van 3 procent waarmee Nederland in het verleden werd geconfronteerd. Om de cijfers tussen verschillende landen goed te vergelijken, zijn in de Europese Unie afspraken gemaakt over de wijze van berekening van het EMU-saldo.
Het EMU-saldo wordt berekend op kasbasis, dus de feitelijke geldstromen die in een jaar plaatsvinden. Een negatief EMU-saldo wil niet zeggen dat de gemeente onmiddellijk een probleem heeft, omdat de gemeente werkt met het baten- en lastenstelsel. Zie het overzicht ‘Financiële positie’ in deze begroting.

Geprognosticeerde balans
Met het oog op een betere raming en beheersing van het EMU-saldo schrijft het nieuwe BBV een geprognosticeerde balans voor. Met het opnemen van een geprognosticeerde balans krijgt de raad meer inzicht in de ontwikkeling van onder meer investeringen, het aanwenden van reserves en voorzieningen en in de financieringsbehoefte. Dit zorgt ervoor dat er in de beleidsvoorbereiding, de sturing en beheersing meer aandacht is voor het EMU-saldo. Zie het overzicht ‘Financiële positie’ in deze begroting.